HAVA KALİTESİ İNDEKSİ

           Modern yaşamın getirdiği şehirleşmenin bir sonucu olan hava kirliliği, yerel ve bölgesel olduğu kadar küresel ölçekte de etki alanına sahiptir. Hava kirliliğinin insan sağlığına önemli etkileri olması sebebiyle, hava kalitesi konusuna tüm dünyada büyük önem verilmektedir. Hava kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi çabalarının yanı sıra, halk sağlığını doğrudan etki eden bir konu olması sebebiyle, kamuoyuna iletişim araçları vasıtasıyla hava kirliliği güncel bilgileri de sunulmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) denilen bir sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesi iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirilmektedir. Ülkemizde de Ulusal Hava Kalitesi İndeksi, EPA Hava Kalitesi İndeksini ulusal mevzuatımız ve sınır değerlerimize uyarlayarak oluşturulmuştur. İlimizde 2 temel kirletici için hava kalitesi indeksi hesaplanmaktadır. Bunlar;  partikül maddeler (PM10), kükürt dioksit (SO₂) dir.

            Detaylı bilgi için    T ı k l a y ı n ı z

            Van İçin Detaylı Hava Durumu    T ı k l a y ı n ı z

         Hava canlılar için vazgeçilmezdir ve havanın kirlenmesi canlıların sağlığını olumsuz etkilemektedir. Hava kirliliğine atmosfere yabancı maddelerin girişi sebep olmakla birlikte sıcaklık, basınç, yağış, rüzgar, nem ve güneş radyasyonu gibi meteorolojik faktörlerle, konum ve topografik yapı da etki etmektedir. Genellikle bir bölgede meydana gelen hava kirliliği o bölgedeki insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Ancak oluşan kirlilik sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermekte ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb.) sebep olmaktadır.
         Kentlerde hava kirliliğine neden olan faktörler; kirleticilerin varlığı (yakıt kalitesi, endüstriyel gelişmişlik, nüfus yoğunluğu vb.), topoğrafya ve coğrafik koşullar ile meteorolojik şartlardır (enverziyon, karışma yüksekliği, sıcaklık, rüzgar, nem, vb.). Meteorolojik koşulların en önemlisi ise Enverziyon (Sıcaklık Terselmesi) durumunun oluşmasıdır. Özellikle kış aylarında ilimizde de meydana gelen enverziyon nedeniyle hava kirliliği etkili olmaktadır.

              KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİ RİSKİ İÇİN ENVERZİYON TAHMİNİ

Isınan (sıcak) hava hafif olduğu için yükselir ve sıcak hava yükseldikçe soğur. Dikey olarak yükselen havanın sıcaklığı yerden yukarı çıkıldıkça her 100 metrede 0.5 ile 1.0 °C arasında azalma eğilimi göstermektedir. Fakat bazen bu olay normal seyrinin dışına çıkar ve sıcak hava yükselirken belirli bir yükseklikte kendinden daha sıcak bir hava kütlesi ile karşılaşır. Bu olaya sıcaklık terselmesi veya enverziyondenir. Terselme genelde çukur bölgelerde ve vadilerdeki yerleşmelerde görülür. Vadi tabanlarındaki ve çukur bölgelerdeki hava, güneşi görmediği zamanlarda daha yüksek kesimlerdeki havaya göre daha soğuk olur. Bu durum, sıcaklık ve yükseklik arasındaki kurala ters düşer. Yani alçak kesimler daha soğukken yüksek kesimlerdeki belirli bir tabaka daha sıcaktır. Bu yüzden bu alanlarda sıcaklık terselmesi görülür ve yükselerek soğuyan hava sıcak alanla karşılaştığında soğuyarak yükselmek yerine ısınarak yatay yönde hareket eder. Bu durum çukur alanlara kurulmuş yerleşim alanlarında özellikle kış mevsiminde görülür.

Kentlerimizde meydana gelen enverziyon olaylarının büyük çoğunluğu, özellikle kış mevsiminde havanın açık olduğu (bulutların olmadığı veya çok az olduğu) durumlarda, yer yüzeyinin hızla soğuması nedeniyle, gece ve sabah erken saatlerde oluşmaktadır. Büyük şehirlerde çok belirgin olarak görülen enverziyon hava kirliliğine neden olur. Yüksek basıncın hakim olduğu sakin gecelerde yeryüzü radyasyon kaybı nedeniyle havadan daha çabuk soğur ve yere yakın seviyelerde soğuk, yerin biraz üstünde ise sıcak hava bulunur. Bu durumda yerdeki soğuk hava hapsolur ve yükselemez.Enverziyonun yerden itibaren veya yere çok yakın bir seviyeden başlaması durumunda, dikey hareketler yok denecek kadar az olacağından, su buharı ve atmosferik kirleticiler yükselemeyecek, yatay hava akımlarının da bu olaya bağlı olarak çok az olmasından dolayı yatay yönde de taşınma olmayacak ve sonuçta atmosferde kirletici konsantrasyonu artarak, hava kirliliği sorunu yaşanabilecektir. Genellikle öğlen saatlerine doğru,ısınmayla birlikte,artan yer yüzeyinin sıcaklığı yukarı seviyelerden yüksek hale geldiğinde radyasyon sisi ve enverziyon ortadan kalkmaktadır.

           İlimizde de kış aylarında sık sık orta şiddette enverziyon meydana gelmektedir. Özellikle kuvvetli (şiddetli) enverziyonun beklendiği günlerde, sabah saatlerinde yerleşim merkezlerinde kalorifer ve sobaların düşük kapasitede yakılması, endüstriyel ve trafik kaynaklı emisyonların azaltılması, oluşacak hava kirliliğinin yoğunluğunu düşürecektir. Böyle durumlarda mümkün olduğunca dışarı çıkılmaması tavsiye edilmektedir. Gerekli önlemler alınarak hava kirliliğinin alt düzeyde yaşanması veya hiç yaşanmaması sağlanabilir.

            Detaylı bilgi için    T ı k l a y ı n ı z